اوستا كتاب مقدس ايرانيان باستان

اوستا كتابي است از مجموعه نوشته هاي مقدس كه در دوره هاي مختلف زماني نگارش شده اند. گات ها قديمي ترين قسمت اوستا است كه توسط خود زرتشت نگاشته شده  است. گات ها مجموعه اي از سرود ها است كه با زباني شيوا و اعتقاداتي ساده همراه است و ادبيات آن شبيه ريگ وداي هنديها است كه در 1500 تا 1200 سال پيش از ميلاد نگاشته شده است. قسمت ديگر اوستا يشت ها است كه به طور قطع توسط زرتشت نوشته نشده است زيرا زبان آن با گات ها فرق دارد.اين قسمت احتمالا در قرن ششم ميلادي نوشته شده است.يسنا شامل آيينهاي عبادت ، استفاده از شربت هوم ،تقدس آب و آتش است. قسمت بعدي اوستا ونديداد است كه در زمان اشكانيان نگاشته شده است.خبرهاي مربوط به تدوين اوستا بسيار مخدوش است    كتب منسوب به ساسانيان . بر اساس گزارش دينكرد داريوش سوم اوستايي را كه زرتشت آورده بود در دو نسخه گردآوري كرد و در گنج شيزگان و در دژنبشت قرار داد. اين دو نسخه با حمله مقدونيان از بين رفت.آنچه در سينه ها مانده بود يا از گزند در امان مانده بود در زمان بلاش از نو گرد آوري شد.تنستر به دستور اردشير بابكان دست به تدوين اوستاي واقعي زد. پس از او شاپور كار او را دنبال كرد و همه مطالب پزشكي و نجوم و هر آنچه در يونان و هندوستان باقي مانده بود رادر يك كتاب جمع آوري كرد. افزودن خرده اوستا به اوستاي واقعي در زمان شاپور انجام گرفت زيرا با خرده اوستا مشاركت در انجام وظايف ديني براي غير روحانيون نيز امكان پذير ميشود.زبان اوستا در زمان تدوين براي مردم عادي قابل فهم نبود و براي روحانيون نيز غالبا دشوار بود.ناگزير براي كاربرد عملي تر ، اوستاي اوستايي به اوستاي پهلوي يا فارسي ميانه ترجمه و تفسير شدو اين ترجمه هاي آكنده از تفسيرهاي دلخواه، زند خوانده ميشد كه در لغت به معني تفسير و گزارش است. پس اوستاي ساساني آميخته اي بود از اوستا و شرح مسايل اعتقادي روز و مطالب كم ارزش قانوني و آييني از موبدان.  تدوين اوستا                             تا 230 سال پيش در ايران فقط زرتشتيان اوستا را ميشناختند و كسان ديگر آن را نمي شناختند. بلخي نقل كرده است كه اوستا كتابي بوده است كه بر دوازده هزار پوست گاو نوشته شده بود. به اين ترتيب نقل قولهايي پراكنده و غير قابل استناد از دوره هاي مختلف تاريخ داريم. واژه اوستا در زمان تدوين اوستا وجود نداشته است و در حدود 300 سال پيش واژه زند اوستا كم كم به اروپا راه يافت و مشهور شد. در خود اوستا به اين نام برنمي خوريم. اوستا شناسان ميگويند اوستاي زمان ساساني 21 نسك داشته است و دينكرد 21 نسك اوستا را به سه بخش تقسيم كرده.نسكهاي مربوط به گاتهايا گاسانيك در برگيرنده جهان بيني و اخلاق،نسكهاي هاتك مانسريك مربوط به نيايشها و نسكهاي داتيك شامل قوانين و احكام. اوستاي موجود از پنج بخش تشكيل شده است يسنا -ويسپرد-ونديداد- يشت ها -خرده اوستا